HET ROOSVENSTER VAN 'S HERENELDEREN
De Limburgse Sint-Stephanuskerk van 's Herenelderen heeft zonder twijfel één van de allermooiste 19de-eeuwse roosvensters uit ons land. Verder bleek deze kerk bij het lopende vooronderzoek naar de glas-in-loodramen, een zeer goed bewaard geheim te hebben, daarover later verder!
MARIA MAGDALENA VAN HAMAL
EN DE RAMEN UIT DE SINT-STEPHANUSKERK VAN ‘S HERENELDEREN
In het tweede kwart van de 16de eeuw liet
Maria Magdalena van Hamal de kasteelkapel, nu de
Sint-Stephanuskerk, versieren met een aantal glasramen. Hoe deze
ramen de afgelopen eeuwen doorstonden is tot op vandaag niet geheel
duidelijk. De bewaarde rekeningen van de kerkfabriek, die teruggaan
tot 1585, handelen enkel over uitgaven die betrekking hebben tot de
eredienst. Over de glasramen en het daaraan verbonden onderhoud
wordt niets prijsgegeven. Echt verwonderlijk is dit niet, vermits
deze kerk gedurende eeuwen onlosmakelijk verbonden was met het
kasteel en de bewoners van dit kasteel.
Na Maria-Magdalena van Hamal, bleef het bezit nog één generatie in de familie de Hamal, vervolgens ging het over in de handen van de familie De Renesse. De daar opeenvolgende eigenaars hebben tot het einde van de 19de eeuw, met eigen middelen, ingestaan voor het onderhoud van de kerk. Daardoor is wellicht ook de meest ingrijpende restauratie, deze van de Mechelse glazenier Pluys, in het midden van de 19de eeuw niet gedocumenteerd.
Dat is uitzonderlijk jammer omdat het glasraam-ensemble toen zijn huidige uitzicht heeft gekregen. Bij eerder projecten is vastgesteld dat de door Pluys uitgevoerde “restauraties” eerder renovaties bleken, waarbij historische glasramen bij nader inzien volledig vernieuwd waren. Vele bronnen waren dezelfde mening toegedaan met betrekking tot de glasramen van de Sint-Stephanuskerk. Bij het onderzoek dat we de afgelopen weken uitvoerden is echter gebleken dat dit niet volledig opgaat voor de ramenvan ‘s Herenelderen. Twee ramen uit de koorafsluiting bevattten nog aanzienlijke velden met 16de eeuws glas, n.l. raam 1N is nog voor de helft origineel, terwijl raam 1Z voor één derde originele stukken bevat.
Na Maria-Magdalena van Hamal, bleef het bezit nog één generatie in de familie de Hamal, vervolgens ging het over in de handen van de familie De Renesse. De daar opeenvolgende eigenaars hebben tot het einde van de 19de eeuw, met eigen middelen, ingestaan voor het onderhoud van de kerk. Daardoor is wellicht ook de meest ingrijpende restauratie, deze van de Mechelse glazenier Pluys, in het midden van de 19de eeuw niet gedocumenteerd.
Dat is uitzonderlijk jammer omdat het glasraam-ensemble toen zijn huidige uitzicht heeft gekregen. Bij eerder projecten is vastgesteld dat de door Pluys uitgevoerde “restauraties” eerder renovaties bleken, waarbij historische glasramen bij nader inzien volledig vernieuwd waren. Vele bronnen waren dezelfde mening toegedaan met betrekking tot de glasramen van de Sint-Stephanuskerk. Bij het onderzoek dat we de afgelopen weken uitvoerden is echter gebleken dat dit niet volledig opgaat voor de ramenvan ‘s Herenelderen. Twee ramen uit de koorafsluiting bevattten nog aanzienlijke velden met 16de eeuws glas, n.l. raam 1N is nog voor de helft origineel, terwijl raam 1Z voor één derde originele stukken bevat.
WILLEM DE CROY
’s Herenhelderen, een nagedachtenis in gebrandschilderd glas
Met de glasramen waarmee Maria Magdalena van
Hamal kort voor haar dood de kerk laat versieren, gaf ze gestalte
aan de nagedachtenis van haar overleden (tweede) echtgenoot Willem
de Croy
klik op de foto om het hele raam te zien
Willem de Croy (1458-1521) kwam voort uit een
adellijk Picardisch geslacht, genoemd naar de heerlijkheid Groy of
Crouy aan de Somme. Willem de Croy was drager van verschillende
titels: hertog van Sona, markies van Aarschot en heer van Chièvres.
Hij was bovendien ridder van het Gulden Vlies.
Hij naast een bekwaam krijgsman was hij onder Filips de Schone ook grootbaljuw van Henegouwen (1479) en gouverneur van Namen (1504). Hij behoorde tot de onderhandelaars van de Frans-Habsburgse verdragen van Lyon (1501) en van Blois (1504).
Gedurende de afwezigheid van Filips de Schone was Willem de Croy lid van de regentschapsraad der Nederlanden (1501-1503). In de periode 1505 tot 1507 werd hij benoemd tot stadhouder-generaal in de Nederlanden. De grootste prestige heeft hij te danken aan zijn aanstelling tot gouverneur van de jonge Karel V, in 1509. Nadat hij de voogd en raadsman geworden was van de Karel V, sinds 1519 keizer, werd hij een invloedrijk man op gebied van de internationale politiek.
Helaas, hoge bomen vangen veel wind ... het verhaal gaat dat Willem de Croy op 28 mei 1521 in Worms stierf ... door vergiftiging.
Hij naast een bekwaam krijgsman was hij onder Filips de Schone ook grootbaljuw van Henegouwen (1479) en gouverneur van Namen (1504). Hij behoorde tot de onderhandelaars van de Frans-Habsburgse verdragen van Lyon (1501) en van Blois (1504).
Gedurende de afwezigheid van Filips de Schone was Willem de Croy lid van de regentschapsraad der Nederlanden (1501-1503). In de periode 1505 tot 1507 werd hij benoemd tot stadhouder-generaal in de Nederlanden. De grootste prestige heeft hij te danken aan zijn aanstelling tot gouverneur van de jonge Karel V, in 1509. Nadat hij de voogd en raadsman geworden was van de Karel V, sinds 1519 keizer, werd hij een invloedrijk man op gebied van de internationale politiek.
Helaas, hoge bomen vangen veel wind ... het verhaal gaat dat Willem de Croy op 28 mei 1521 in Worms stierf ... door vergiftiging.
Fotomateriaal en teksten zijn beschermd door een "Creative Commons License"
© 1995-2006 - Carola Van den Wijngaert